Układ otwarty czy zamknięty?

Układ c.o. otwarty - to system grzewczy w którym źródło ciepła (zwykle kocioł), rurociągi, armatura i odbiorniki ciepła (np. grzejniki) pozostają pośrednio w stałym połączeniu z powietrzem. Miejscem tego połączenia w instalacji grzewczej jest otwarte, przelewowe naczynie wzbiorcze, które zwykle jest pojemnikiem wykonanym ze stali, w formie sześcianu, który do pewnej części wypełniony jest wodą (tą samą wodą która znajduje się w kotle i grzejnikach, ...) a pozostałą jego objętość wypełnia powietrze atmosferyczne. Przelewowe otwarte naczynie wzbiorcze zabudowane musi być ponad najwyższym punktem instalacji grzewczej. Jego kształt, pojemność, oprzyrządowanie i miejsce usytuowania ściśle określają polskie normy.

Układ c.o. zamknięty - to układ w którym otwarte, przelewowe naczynie wzbiorcze zastąpiono zbiornikiem ciśnieniowym. Jest to urządzenie zamknięte, wykonane zwykle w formie walca w którym fabrycznie umiejscowiono membranę (gumową przeponę) która z jednej strony ma styczność z wodą grzewczą a z drugiej z gazem (azotem, powietrzem) wpompowanym kompresorem do ciśnienia zbliżonego do wymaganego ciśnienia wody w układzie grzewczym. Tak samo jak powyżej pojemność i oprzyrządowanie zamkniętych, membranowych zbiorników wzbiorczych określają odpowiednie przepisy prawne.

Zarówno otwarte, wzbiorcze naczynie przelewowe jak i naczynie wzbiorcze mambranowe (przeponowe) mają za zadanie przejąć do siebie nadciśnienie wody powstające poprzez zwiększanie się jej objętości z powodu jej ogrzewania przez źródło ciepła. Jednakże w przypadku naczynia otwartego jest ważnejsza rola jaką musi ono spełnić. W przypadku przekroczenia normalnych parametrów pracy układu grzewczego (np: zagotowanie wody w kotle) otwarte wzbiorcze naczynie przelewowe musi odprowadzić zwiększone ciśnienie wody poza układ grzewczy spowodowane jej zbyt mocnym podgrzaniem. Ta funkcja jest podstawowa i od jej prawidłowego działania zależy bezpieczeństwo użytkowników danego systemu grzewczego. Natomaist w przypadku układów typu zamkniętego (z przeponowym zbiornikiem wzbiorczym) funkcję zabezpieczenia przed rozerwaniem (wybuchem) któregoś z elementów układu grzewczego pełni zawór bezpieczeństwa. Zabezpiecza on mechanicznie instalację przez zbyt dużym ciśnieniem wody które może pojawić się w układzie grzewczym upuszczając zwiększoną objętość wody poza system grzewczy.

Kiedy naczynie otwarte a kiedy zamknięte?

W uproszczeniu można przyjąć że układy otwarte (zabezpieczone otwartym, przelewowym naczyniem wzbiorczym) należy stosować dla instalacji grzewczych ze źródłami ciepła w których nie można, w przypadku zaistnienia zagrożenia przeciążenia instalacji (przegrzania) do jego natychmiastowego wyłączenia. Takimi źródłami ciepła są np: kotły na paliwa stałe (węgiel, koks, drewno) oraz modne ostatnio - kominki z płaszczem wodnym. Brak możliwości natychmiastowego wyłączenia tych urządzeń grzewczych związane jest z niemożnością natychmiastowego zgaszenia rozpalonego paliwa w urządzeniu, co może w krótkim czasie doprowadzić do przegrzania kotła i instalacji a tym samym do szybkiego zwiększenia temparatury i nagłego wzrostu ciśnienia wody w układzie c.o.

W przypadku kotłów gdzie paliwo dostarczane jest automatycznie (kotły gazowe, olejowe, elektryczne) wyłączenie instalacji może zostać zrealizowane natychmiast, poprzez automatyczne przerwanie dostarczania paliwa lub energii do kotła, bez konieczności obecności obsługi kotłowni. Odłączony w ten sposób kocioł nie spowoduje dalszego zagrożenia ponieważ nie będzie powodował dalszego, niebezpiecznego wzrostu temperatury i ciśnienia w instalacji. Takie instalacje mogą być wykonane jako układy zamknięte i wtedy muszą być zabezpieczone zaworem bezpieczeństwa oraz ciśnieniowym naczyniem przeponowym.

c.d.n.