Tlenek węgla - CO zrobić aby się nie zaczadzić !
Tlenek węgla (CO) potocznie zwany czadem jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw (m.in.: drewna, oleju, gazu ziemnego, benzyny, nafty, propanu, węgla, ropy, ...) spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do zupełnego spalania. Tlenek węgla zawarty jest również w spalinach prawidłowo działającego kotła czy też gazowego podgrzewacza wody jako ich składnik (często nie da się go całkowicie wyeliminować pomimo dostarczenia do urządzenia grzewczego tlenu w odpowiedniej ilości). Zwiększona zawartosć tlenku węgla w spalinach może wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni. Jest to szczególnie groźne w pomieszczeniach w których brak jest odpowiedniej wentylacji bądź pomieszczenia te są zbyt szczelne. Czad powstaje także podczas pożaru. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka. Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybniej niż tlen, blokując dopływ tlenu do orgaznizmu. Stwarza to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Uniemożliwia prawidłowe rozprowadzenia tlenu we krwi i powoduje uszkodzenia mózgu oraz innych narządów. Następstwem ostrego zatrucia może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał albo nawet śmierć.
Jak zapobiegać zatruciu?
Podstawową przyczyną zatruć jest niepełne spalanie, do którego może dojść np. gdy zbyt szczelnie zamknięte są okna, brak jest właściwej wentylacji. Powoduje to powstawanie tlenku węgla i utrudnia jego odpływ. Tyle spalin wypłynie na zewnątrz ile świeżego powietrza napłynie do pomieszczenia. Przede wszystkim należy więc zapewnić możliwość stałego dopływu świeżego powietrza do paleniska (kotła gazowego bądź olejowego, kuchenki gazowej, kuchni i pieca węglowego, ...) oraz swobodny odpływ spalin.
Pamietaj aby:
- nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych
- przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystaj z usług wykwalifikowanej osoby
- dokonywać okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia. Gdy używasz węgla i drewna należy to robić nie rzadziej niż raz na 3 miesiące. Gdy używasz gazu ziemnego, płynnego czy oleju opałowego - nie rzadziej niż raz na pół roku. Zarządca budynku lub właściciel ma obowiązek m.in. przeglądu instalacji wentylacyjnej nie rzadziej niż raz w roku.
- użytkować sprawne technicznie urządzenia, w których odbywa się proces spalania zgodnie z instrukcją producenta: kontrolować stan techniczny urządzeń grzewczych
- stosować urządzenia posiadające stosowne dopuszczenia w zakresie wprowadzenia do obrotu;
- w przypadku wymiany okien na nowe, sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i mogą pogarszać wentylację;
- systematycznie sprawdzać ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu wywiewnego (kratki wentylacyjnej) - jeśli nic nie zakłóca wentylacji - kartka powinna przywrzeć do wspomnianej kratki;
- często witrzyć pomieszczenie, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić, nawet niewielkie, rozszczelnienie okien;
- rozmieścić czujniki tlenku węgla w części domu, w której sypia twoja rodzina. Dla zwiększenia bezpieczeństwa, dodatkowe czujniki warto umieścić w każdym pomieszczeniu;
- nie spalaj węgla drzewnego w domu, garażu, na zamknietej werandzie itp.;
- nie zostawiaj samochodu w garażu na zapalonym silniku, nawet jeżeli drzwi do garażu pozostają otwarte;
- nie bagatelizuj objawów duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegasz zatruciu czadem; w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.
Gaz jest szeroko rozpowszechnionym nośnikiem energii, stosowanym powszechnie w gospodarstwach domowych. Szczelność instalacji gazowej jest dla każdego oczywistym warunkiem bezpiecznego użytkowania gazu, gdyż jego mieszanina z powietrzem grozi wybuchem. Większość użytkowników gazu nie wie jednak kiedy może pojawić się zagrożenie zatruciem tlenkiem węgla (czadem).
W Polsce każdego rozu, z powodu zatrucia tlenkiem węgla pochodzącym z gazowych podgrzewaczy wody użytkowej umiera ok. 100 osób, a kilka razy więcej ulega zatruciu wymagającym hospitalizacji. Przeważająca większość przypadków śmiertelnych zdarza się między 1 listopada a 31 marca, a więc w porze chłodnej.
Można zapobiec powstawaniu tlenku węgla i jego przenikaniu do pomieszczeń, spełniając cztery podstawowe warunki bezpiecznego użytkowania urządzeń grzewczych. Są to:
- prawidłowa instalacja,
- stały dopływ świeżego powietrza,
- swobodny odpływ spalin,
- właściwa eksploatacja zapewniająca dobry stan techniczny urządzenia.
Prawidłowa instalacja
Zainstalowania lub wymiany piecyka (podgrzewacza wodym, kotła gazowego, kotła na olej opałowy, itd...) może dokonać jedynie uprawniony specjalista, zgodnie z instrukcją producenta. Wykonywanie prac instalacyjnych i regulacyjnych przez osobę nieuprawnioną może stworzyć zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców. Takie same wymagania co do prac instalacyjnych dotyczą kuchenek gazowych.
Stały dopływ świeżego powietrza
Stały dopływ świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie paliwa ma podstawowe znaczenie. Brak dopływu świeżego powietrza powoduje niedobór tlenu. Wynikiem tego niedoboru jest niezupełne spalanie i powstawanie tlenku węgla. Stały dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia jest również warunkiem niezbędnym do swobodnego odpływu spalin. W związku z tym należy pamiętać aby przed każdą kąpielą dobrze przewietrzyć łazienkę, szczelne okna były wyposażone w nawiewniki powietrza, a podczas kąpieli uchylone było okno w mieszkaniu lub lufcik. Zasłanianie kratek wentylacyjnych, zarówno nawiewnej w drzwich do łazienki, jak i wywiewnej na wlocie do przewodu wentylacyjnego, grozi śmiertelnym zatruciem.
Swobodny odpływ spalin
Podgrzewacz gazowy (oraz kocioł gazowy, olejowy, itd...) powinien byś szczelnie przyłączony do przewodu spalinowego, a przewód spalinowy musi być szczelny i drożny. Nieszczelny komin powoduje osłabienie ciągu lub może być przyczyną przenikania spalin do sąsiadujących z nim pomieszczeń. Przewody kominowe (dymowe, spalinowe i wentylacyjne) należy kontrolować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Kontrola powinna być przeprowadzona przez osoby uprawnione, a obowiązek poddania obiektu kontroli spoczywa na właścicielu lub zarządcy.
Warunkiem swobodnego odpływu spalin jest jednak nie tylko drożny przewód spalinowy, lecz takżd dopływ swieżego powietrza do pomieszczenia, w którym następuje spalanie (gazu, oleju, węgla, ...). Nie będzie odpływu spalin jeżeli piecyk bedzie się znajdował w zamkniętym, uszczelnionym pomieszczeniu. Stały dopływ powietrza do pomieszczenia, w którym włączono podgrzewacz, jest więc warunkiem niezbędnym do spełnienia dwóch podstawowych wymagań bezpieczeństwa - zupełnego spalania gazu i swobodnego odpływu spalin.
Podczas kąpieli nie należy włączać wentylatora w kuchni (np. okapu kuchennego) lub w innym miejscu w mieszkaniu, ponieważ jego działanie osłabia naturalny ciąg spalin w przewodzie spalinowym piecyka gazowego.
Dobry stan techniczny urządzenia grzewczego
Urządzenia gazowe powinny być utrzymywane w czystości i w dobrym stanie technicznym, a także okresowo kontrolowane zgodnie z zaleceniami producenta. Obowiązek utrzymania wymaganego stanu technicznego urządzeń gazowych i ich udostępnienia do kontroli nakłada na użytkownika lokalu Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. Nr 74 z dnia 9.09.1999r., poz. 836, § 17 ust. 1 i 2). W trosce o bezpieczeństwo własne i swojej rodziny do tego obowiązku powinien się poczuwać każdy użytkownik urządzeń gazowych. Piecyk gazowy czy też kocioł grzewczy używany od wielu lat należy niezwłocznie zgłosić do kontroli. Stary, zużyty, nie czyszczony i rozregulowany zagraża życiu. Naprawa i konserwacja urządzenia gazowego może być powierzona wyłącznie osobom posiadającym
odpowiednie uprawnienia.